गद्यांश पढ़ने के लिए यहाँ क्लिक करें
अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाश्रितानांप्रश्नानां उत्तरं समुचितं विकल्पं चित्वा लिखत।
अस्माकं देश: भारतवर्षम् । एतस्य उत्तरस्यां दिशायां हिमालय: पर्वतराजोऽस्ति। प्राचीनकाले भारतस्याभिधानमार्यावर्त: आसीत्। अत्रत्या: मूलनिवासिन: आर्या: एव इति विचार: एतेन परिपुष्टो भवति। अत्र पुरा एक: प्रतापी नृपोऽभवत् । यस्याभिधानं भरत: आसीत्। तस्य राज्यं न केवलं भारते एव आसीत्, अपितु विदेशेषु अपि तस्य शासनमासीत् । राज्य-प्रबन्धे स: अतीव कुशल: आसीत् । सर्वे जना: तस्य राज्ये सुखिन: आसन् । तस्याभिधानेनैव एतस्य देशस्याभिधानं भारतमस्ति।
अस्माकं देशे विविधा: भाषा: विविधा: च सम्प्रदाया: सन्ति, परम् अनेकेषां भाषणामुद्गम: संस्कृतभाषा अस्ति, अनेकेषां च सम्प्रदायानामुद्गम: वैदिक-संस्कृति:। अस्माकं भारतभूमि: चैका। तस्मात् ये वयं भारते वसाम:, ते सर्वे एव भारतभूमे सुता:, परस्परं च बान्धवा:। यदि वयं सहयोगेन कार्यं करिष्याम:, परस्परं च स्नेहेन मिलित्वा च स्थास्याम:, तदाऽस्माकं सर्वेषां कल्याणम् । यदि च वयं परस्परं घृणां द्वेषं च दर्शयिष्याम:। तदाऽस्माकं देशस्य च महती हानि: भविष्यति। अत: सर्वेषां परमं कत्र्तव्यं यत् ते सर्वे एव मिलित्वैवात्र वसेयु:, द्वेषं घृणां च त्यजेयु:।
अस्माकं देश: भारतवर्षम् । एतस्य उत्तरस्यां दिशायां हिमालय: पर्वतराजोऽस्ति। प्राचीनकाले भारतस्याभिधानमार्यावर्त: आसीत्। अत्रत्या: मूलनिवासिन: आर्या: एव इति विचार: एतेन परिपुष्टो भवति। अत्र पुरा एक: प्रतापी नृपोऽभवत् । यस्याभिधानं भरत: आसीत्। तस्य राज्यं न केवलं भारते एव आसीत्, अपितु विदेशेषु अपि तस्य शासनमासीत् । राज्य-प्रबन्धे स: अतीव कुशल: आसीत् । सर्वे जना: तस्य राज्ये सुखिन: आसन् । तस्याभिधानेनैव एतस्य देशस्याभिधानं भारतमस्ति।
अस्माकं देशे विविधा: भाषा: विविधा: च सम्प्रदाया: सन्ति, परम् अनेकेषां भाषणामुद्गम: संस्कृतभाषा अस्ति, अनेकेषां च सम्प्रदायानामुद्गम: वैदिक-संस्कृति:। अस्माकं भारतभूमि: चैका। तस्मात् ये वयं भारते वसाम:, ते सर्वे एव भारतभूमे सुता:, परस्परं च बान्धवा:। यदि वयं सहयोगेन कार्यं करिष्याम:, परस्परं च स्नेहेन मिलित्वा च स्थास्याम:, तदाऽस्माकं सर्वेषां कल्याणम् । यदि च वयं परस्परं घृणां द्वेषं च दर्शयिष्याम:। तदाऽस्माकं देशस्य च महती हानि: भविष्यति। अत: सर्वेषां परमं कत्र्तव्यं यत् ते सर्वे एव मिलित्वैवात्र वसेयु:, द्वेषं घृणां च त्यजेयु:।
135. मिलित्वा + एव अत्र क: सन्धि: विद्यते?
1. वृद्धि: सन्धि:
2. यण् सन्धि:
3. अयादिसन्धि:
4. दीर्घसन्धि:
Click To Show Answer
Answer -(1)
मिलित्वा + एव · मिलित्वैव में वृद्धि सन्धि है। वृद्धि सन्धि:- जब ‘अ’ अथवा ‘आ’ के बाद (1) ‘ए’ या ‘ऐ’ आवे, तो दोनों के स्थान में ‘ऐ’ हो जाता है और (2)जब ‘ओ’ या ‘औ’ आवे, तो दोनों के स्थान में ‘औ’ हो जाता है। इस सन्धि का नाम ‘वृद्धि’ है। यथा – (1) कृष्ण + एकत्वम् · कृष्णैकत्वम् गङ्गा + एषा · गङ्गैषा (2) जल +ओघ: · जलौघ:।
मिलित्वा + एव · मिलित्वैव में वृद्धि सन्धि है। वृद्धि सन्धि:- जब ‘अ’ अथवा ‘आ’ के बाद (1) ‘ए’ या ‘ऐ’ आवे, तो दोनों के स्थान में ‘ऐ’ हो जाता है और (2)जब ‘ओ’ या ‘औ’ आवे, तो दोनों के स्थान में ‘औ’ हो जाता है। इस सन्धि का नाम ‘वृद्धि’ है। यथा – (1) कृष्ण + एकत्वम् · कृष्णैकत्वम् गङ्गा + एषा · गङ्गैषा (2) जल +ओघ: · जलौघ:।